Tenis na żywo

Tenis – zasady, ile setów, tie-break

Tenis, inaczej zwany tenisem ziemnym, to gra, której zasady spisano w końcu XIX wieku w Wielkiej Brytanii. Od tamtej pory zasady tenisa niewiele się zmieniły – pojawiły się w sumie tylko dwie niewielkie innowacje: serwujący nie musi już trzymać obu nóg na ziemi, pojawiły się również dogrywki. Do tego doszła nowinka techniczna, czyli Hawk-Eye, dzięki której zawodnik może poprosić o challenge, gdy uważa, ze decyzja sędziego była błędna.

Mecze tenisa ziemnego rozgrywa się na prostokątnym korcie, przez którego środek biegnie siatka. Każda z połówek podzielona jest na pięć części: to część bazowa, dwa pola serwisowe (tam musi spaść piłka po serwisie) oraz dwa pola deblowe po bokach - te wykorzystywane są podczas meczów deblów i mikstów. W tenisie wyróżnia się gry pojedyncze (obu płci), deble (pary tej samej płci) oraz gry mieszane, czyli miksty (w parze jest kobieta i mężczyzna). Celem tenisa jest takie zagranie, by przeciwnik nie był w stanie odbić piłki lub też aby posłał ją w aut. Gra się zazwyczaj do dwóch wygranych setów, aczkolwiek w niektórych finałach gier męskich (turnieje Wielkiego Szlema) obowiązuje zasada wygranych trzech setów. W każdym z setów należy zdobyć 6 gemów, ale konieczna jest dwugemowa przewaga, gdy mowa o rozstrzygnięciu sześciogemowym - nie można więc wygrać 6:5, potrzebny jest kolejny gem, a jeśli wówczas wynik się wyrówna, dochodzi do tie-breaka. W każdym z gemów z kolei trzeba wygrać 4 piłki, punktowane kolejno 15, 30, 40 punktów i w końcu zdobycie gema. Tutaj także trzeba mieć przewagę, tym razem dwóch piłek, więc przy stanie tak zwanej równowagi („deuce”) 40:40 nikt nie zdobędzie gema w kolejnej rozgrywce. Podczas serwowania można popełnić jeden błąd - piłka uderza w siatkę, wychodzi poza pole - przy drugim automatycznie naliczane są punkty dla rywala. Jeśli serwujący zagrywa piłkę w taki sposób, że przeciwnik nie jest jej w stanie odbić, mowa o asie serwisowym.

Specyficznym rozstrzygnięciem jest wspomniany tie-break, a więc dogrywka. Przepis ten wszedł w życie dopiero w latach 70. XX wieku i miał na celu zdynamizowanie gry - wcześniej sety ciągnęły się niemiłosiernie, bowiem potrzebna była przewaga dwóch gemów do zwycięstwa: zdarzało się, że obaj zawodnicy wielokrotnie wyrównywali i set kończył się zdobytymi kilkunastoma gemami po obu stronach... Tie-break rozpoczyna się, gdy wynik gemów brzmi 6:6. Seta wygrywa wówczas ten, kto wygra siódmego gema. Nieco inne są wtedy zasady dotyczące na przykład serwowania - nie serwuje już jeden z zawodników, ale po dwie piłki kolejno ma każdy, naprzemiennie (konieczna jest przewaga dwóch piłek, by wygrać). A propos piłek w tenisie, zawodowcy używają tak zwanych piłeczek ciśnieniowych, a więc klejonych w gazie pod dużym ciśnieniem. Pod wpływem uderzeń ciśnienie w piłeczkach spada, stąd też w trakcie meczu są wielokrotnie wymieniane. W ostatnim (2023) turnieju Roland Garros zużyto ich... około 100 tysięcy! Takie zużyte w turniejach piłki trafiają potem najczęściej do klubów tenisowych. Amatorzy z kolei używają zazwyczaj piłek bezciśnieniowych, które są o wiele bardziej odporne, ale nie odbijają się tak dobrze.

Trzeba jeszcze wspomnieć o czterech rodzajach nawierzchni na kortach, ta może być bowiem różna. Na każdej z nich piłka odbija się nieco inaczej, niektórzy zawodnicy specjalizują się w jednym rodzaju nawierzchni i mogą nie osiągać wielkich sukcesów na innej. Nawierzchnia ziemna, zwana niekiedy ceglaną mączką, charakteryzuje się ceglanym rdzawym kolorem. Piłki odbijają się na niej wysoko, ale lecą wolniej z powodu dużego tarcia w kontakcie z nawierzchnią. Na takich kortach rozgrywane jest French Open (Roland Garros). Drugim rodzajem nawierzchni jest akrylowa, betonowa lub nawet asfaltowa, nazywana potocznie twardą. Taką zobaczymy na US Open i Australian Open. Ostatni z turniejów wielkoszlemowych, Wimbledon, rozgrywany jest na nawierzchni trawiastej, która kiedyś zdecydowanie dominowała, ale z powodu kłopotów w utrzymaniu (nie może być namoczona) staje się rzadkością. Na takich kortach piłeczki lecą szybko, ale nie odbijają się zbyt wysoko. Ostatnim rodzajem jest nawierzchnia dywanowa, a więc z dowolnego materiału, który można „zwinąć”, usuwając go z kortu.

WTA i ATP – co to jest, rankingi, turnieje

Woman's Tennis Association, WTA, to największa organizacja w świecie kobiecego tenisa. WTA zajmuje się koordynacją wszystkich najważniejszych turniejów kobiecych w sezonie. Organizacja powstała w Anglii, w 1973 roku, przy okazji rozgrywania jednej z edycji Wimbledonu. Sezon tenisa tradycyjnie rozpoczyna się w styczniu, a kończy w listopadzie, mistrzowskim turniejem zwanym WTA Finals, w którym gra najlepszych 8 zawodniczego danego sezonu. WTA oprócz WTA Finals ma pod swoją pieczą także turnieje wielkoszlemowe oraz wiele innych turniejów różnych kategorii, z których wyróżniają się WTA 1000, w których można dostać do 1000 punktów do rankingu WTA. Rankingi WTA aktualizowane są co tydzień według punktów zdobywanych przez zawodniczki w różnych turniejach (mniej prestiżowe są WTA 500, WTA 250 czy WTA 125, liczby te odpowiadają punktom, które są mniej więcej maksymalnie do zdobycia - mniej więcej, ponieważ w WTA 500 zdobyć ich można tak naprawdę 470, ale w WTA 250 aż 280). Punkty zdobyte wcześniej, w poprzednich sezonach, w pewnych sytuacjach zachowują swą ważność przez 52 tygodnie, inne jednak są tracone. Najwięcej zwycięstw turniejów pod egidą WTA ma w karierze Martina Navratilova, 167. To naprawdę gigantyczna ilość - o niemal 100 więcej niż ma na koncie Serena Williams!

ATP, Association Of Tennis Professionals, to odpowiednik WTA w męskim tenisie. Organizacja ta została założona zaledwie rok wcześniej od WTA. ATP bierze udział w organizacji wszystkich najważniejszych turniejów: czterech turniejów wielkoszlemowych, ATP Finals, ATP Tour Masters 1000, ATP Tour 500 i 250, ATP Challenge Tour i ITF Men's Circuit. Te pierwsze i ostatnie należą oficjalnie do ITF (International Tennis Federation), ale punkty w nich zdobyte wliczane są do rankingów ATP, będących odpowiednikiem rankingów WTA. Najlepiej punktowane turnieje w rankingu ATP to ATP Finals (1500 za udział, 200 za wygrany mecz grupowy, 400 za wygrany półfinał i 500 za finał) oraz Wielki Szlem: Wimbledon, US Open, French Open (Roland Garros), Australian Open (po 2000 punktów za zwycięstwo). Organizacja ATP ustala ponadto pule nagród w poszczególnych turniejach. Rekordziści w liczbie zwycięstw w turniejach ATP to Jimmy Connors (109) oraz Roger Federer (103), ściga ich jednak będący wciąż w formie Novak Djoković (95 triumfów, dzięki czemu udało mu się przegonić jedną z legend tenisa, Ivana Lendla).

Trzeba jeszcze wspomnieć o wywołanym już ITF. Od momentu założenia w 1913 roku była to najważniejsza z organizacji tenisowych. W tej chwili skupia się na pracy z federacjami narodowymi, dużą rolę kładąc na rozwój młodszych zawodników z drugiego planu oraz popularyzację tenisa ziemnego na świecie. ITF organizuje trzy bardzo ważne turnieje tenisowe: Puchar Davisa dla mężczyzn, Puchar Federacji (Puchar Billie Jean King) dla kobiet oraz Puchar Hopmana dla par mieszanych. W turniejach tych biorą udział drużyny narodowe.

Turnieje wielkoszlemowe: Wimbledon, Australian Open, US Open, Roland Garros

Wielki Szlem to odniesienie przez jednego zawodnika/zawodniczkę zwycięstw w czterech najważniejszych turniejach tenisowych na świecie: mowa o Wimbledonie, Australian Open, US Open i French Open, zwanym też Roland Garros. Tak naprawdę wyróżnia się aż pięć odmian Szlemów. Klasyczny/Kalendarzowy Wielki Szlem to cztery zwycięstwa w jednym sezonie (ten, jak już wiadomo, trwa od stycznia do listopada), Niekalendarzowy Wielki Szlem to cztery zwycięstwa, ale na przełomie dwóch kolejnych sezonów, Karierowy Wielki Szlem to sytuacja, w której dany zawodnik/zawodniczka wygrała we wszystkich turniejach, ale na przestrzeni całej swej kariery. Jest też Złoty Wielki Szlem, a więc Klasyczny Wielki Szlem z dodatkiem olimpijskiego złota (czasem wyróżnia się także Karierowy Złoty Wielki Szlem), a także tak zwany Mały Szlem - o takim można mówić, gdy wygrało się trzy z czterech turniejów w danym sezonie. W grze pojedynczej tylko 5 zawodników w historii zapisało się jako zdobywcy Klasycznego Wielkiego Szlema (Australijczyk Rod Laver zrobił to jako jedyny dwukrotnie, było to w latach 60.). Ostatnio o taki wyczyn pokusiła się Steffi Graf w roku 1988. Były też trzy przypadki Klasycznego Wielkiego Szlema w grze podwójnej kobiet (tylko w jednym przypadku para była niezmienna we wszystkich turniejach, Martina Navratilova i Pam Shriver, w pozostałych jedna z zawodniczek się zmieniała), jednego w podwójnej mężczyzn oraz trzy przypadki w grze mieszanej.

Rozgrywki o Wielkiego Szlema zawsze rozpoczyna styczniowe Australian Open w Melbourne (choć nie zawsze tak było, Australian Open gościło aż 7 różnych miast, Melbourne przyciągnęło najwięcej sponsorów i dzięki temu dostało turniej na wyłączność). Pierwsza edycja miała miejsce w 1905 roku, początkowo grano na kortach trawiastych, ale w 1988 dokonano zmiany na twarde nawierzchnie (tylko jeden zawodnik, Mats Wilander, zdołał wygrać na obu). Największe areny zmagań mają tutaj rozsuwane dachy, co jest zabezpieczeniem nie przed deszczem, ale przed ekstremalnymi temperaturami - Australian Open trwa w trakcie australijskiego kalendarzowego lata. Dość długo w turnieju startowali tylko gospodarze i Nowozelandczycy - podróż z Europy trwała statkiem ponad miesiąc, dopiero po II wojnie światowej, kiedy zainaugurowały działanie połączenia lotnicze, zaczęli się regularnie zjawiać przedstawiciele różnych krajów. Australian Open to ulubiony turniej Novaka Djokovicia, który wygrał go już 10 razy. Wśród pan aż 11 razy zwyciężyła Margaret Court, ale było to już dość dawno, ostatni raz w 1973 roku, potem dominowała Serena Williams, odnosząc 7 wygranych.

Na przełomie maja i czerwca w Paryżu rozgrywany jest French Open, zwany też Roland Garros (od nazwy stadionu, którego patronem jest bohater I wojny światowej, słynny francuski lotnik o tym imieniu i nazwisku). Pierwszy turniej rozegrano w 1891 roku jako Championnat de France. Dopiero w 1925 roku mogli tu wystartować tenisiści spoza Francji. Roland Garros to miejsce, w którym najlepiej czuje się Rafael Nadal - wygrał tu już 14 razy! Wśród pań najwięcej zwycięstw, ale „tylko” 7, ma Chris Evert. Więcej razy triumfowała Suzanne Lenglen, ale ona startowała z sukcesami zarówno indywidualnie, jak i w grze podwójnej oraz mikście. Ostatnią zwyciężczynią jest natomiast nasza Iga Świątek.

Miesiąc później do gry włącza się Wimbledon, najstarszy turniej tenisowy na świecie, przez wielu uważany za najważniejszy i traktowany jako nieoficjalne mistrzostwa świata. Po raz pierwszy w tej dzielnicy Londynu tenisiści rywalizowali już w 1877 roku. I już wtedy turniej torpedowały opady deszczu, co stało się wręcz jego niepisaną tradycją... Turniej zawsze rozpoczyna się 3 lipca, w rocznicę zainicjowania pierwszych rozgrywek. Tradycji obowiązuje zresztą w Wimbledonie wiele, począwszy od strojów w oficjalnych w danym okresie kolorach, po desery - widzowie raczą się truskawkami z bitą śmietaną, co roku sprzedanych zostaje kilkadziesiąt ton tych owoców. Rekordzistami Wimbledonu są Roger Federer u panów (8 wygranych) i Martina Navratilova u pań (9).

Najpóźniej toczy się gra w US Open, to przełom sierpnia i września. To turniej z długą tradycją - rok 1881 - rozgrywany w Nowym Jorku. W gronie rekordzistów US Open zobaczymy tylko nazwiska z towarzyszącym im Gwiaździstym Sztandarem - gospodarze rządzą tu bezapelacyjnie. Wśród panów z 7 zwycięstwami są William Tilden, William Larned oraz Richard Sears, u pań Molla Mallory z 8 wygranymi (to co prawda Norweżka, z domu Bjursted, ale obywatelstwo zyskała po mężu i reprezentowała Norwegię, a potem USA; przy okazji to najstarsza zwyciężczyni turnieju wielkoszlemowego w historii - miała 42 lata). US Open to jedyny z turniejów Wielkiego Szlema, który był rozgrywany podczas trwania II wojny światowej, a także, który nie był przerwany/opóźniony pandemią koronawirusa.

Polski tenis – Iga Świątek, Magda Linette, Hubert Hurkacz

Polski tenis długi czas świętował pojedyncze sukcesy, które odnosili Wojciech Fibak i Łukasz Kubot wśród panów, był też paryski finał i zwycięstwo w deblu na French Open Jadwigi Jędrzejowskiej (ale to czasy przedwojenne). Potem na topie była Agnieszka Radwańska, ale dopiero ostatnie lata to pasmo triumfów. Głównie za sprawą Igi Świątek, urodzonej w 2001 roku w Warszawie zwyciężczyni największych turniejów: na koncie ma 3 wygrane Roland Garros (grała tam także w finale gry podwójnej, jej partnerką była Amerykanka Bethanie Mattek-Sands, panie musiały jednak uznać wyższość duetu z Czech), a także triumf w US Open. Stosunkowo najgorzej wiedzie się jej w Wimbledonie, gdzie dotarła najwyżej do ćwierćfinału. W sumie Iga Świątek wygrała już 16 turniejów WTA, była również przez pewien czas na czele rankingów WTA jako najlepsza tenisistka świata. Na kortach ma na koncie 37 kolejnych turniejowych wygranych meczów, co jest rekordem XXI wieku - poprzedni, 34 wygrane, należał do samej Sereny Williams. Iga Świątek zaczęła grać w tenisa w wieku 6 lat (wcześniej rodzice chcieli nakłonić ją i siostrę do trenowania pływania, ale dziewczynki były chorowite), obecnie przed turniejami trenuje około 5 godzin dziennie; prywatnie jest fanką muzyki, a także kawy i włoskiego tiramisu.

Magda Linette to drugie z mocnych nazwisk polskiego tenisa. Poznanianka wygrała po dwa turnieje pojedyncze i podwójne rangi WTA. Była w półfinale Roland Garros (gra podwójna) oraz Australian Open (gra pojedyncza). Po Idze Świątek oraz Agnieszce Radwańskiej to trzecia najwyżej klasyfikowana Polka w rankingu WTA.

Męski tenis także ma się dobrze, a to za sprawą Huberta Hurkacza. Pochodzący w Wrocławia zawodnik jest pierwszym w historii polskim zwycięzcą turnieju rangi ATP Tour Masters 1000, zagrał też w półfinale Wimbledonu. Hubert Hurkacz regularnie kręci się w okolicach pierwszej „dziesiątki” rankingów ATP.

Tenis na żywo w TV (Eurosport, Polsat Sport, Canal+)

Wszystko zależy tutaj od turnieju, stacje podzieliły bowiem między siebie „tenisowy torcik” dość mocno. Mowa o kanałach Canal+, Eurosportu, Polsatu Sport i TVP Sport. Zazwyczaj Australian Open, US Open i French Open (Roland Garros) transmitowane są przez Eurosport (tak będzie w przypadku Australian Open do 2031 roku, a w przypadku French Open/Roland Garros do końca 2026). Wimbledon to już jednak przedmiot transmisji Polsatu Sport, podobnie jest z ostatnimi ATP Finals. Dla odmiany WTA Finals na żywo prezentuje Canal+.

Mecze na olimpiadzie, jak wszystkie transmisje z takich imprez, dostępne są w telewizji publicznej, a także (często w większym wymiarze, w Eurosporcie).

Tenis live w Internecie

Tenis online w Internecie dostępny jest, w zależności od turnieju, na kilku platformach: Player.pl (Eurosport Extra), Canal+online, Polsat Box Go i sport.tvp.pl.

Akutalne informacje na temat transmisji tenisowych znaleźć można na stronie https://www.mecz-live.pl/kategoria/tenis.